"Textmuster im Wandel. Ein Beitrag zur textlinguistischen Erforschung der Vereinssatzungen im 19. Jahrhundert" (Zmiany wzorca tekstu. Badania nad XIX-wiecznymi statutami stowarzyszen z punktu widzenia lingwistyki tekstu)

Przedmiotem pracy jest ukazanie procesow poszerzania i dyferencjacji schematow relacji spolecznych w XIX wieku na przykladzie ewolucji wzorca tekstowego niemieckich statutow. Bazujac na najnowszych badaniach niemieckiej lingwistyki tekstu zaproponowany zostal interdyscyplinarny model diachronicznej analizy wzorcow tekstu. Wzorzec tekstu (Textmuster) zdefiniowany zostal jako mentalny schemat cechujacy sie otwartoscia i elastycznoscia, ktory sluzy czlonkom danej spolecznosci jezykowej uporac sie z okreslonymi komunikatywnymi zadaniami w spoleczenstwie, podczas gdy gatunek tekstu (Textsorte) postrzegany jest w niniejszej pracy jako forma reprezentujaca wzorzec tekstu na nizszej plaszczyznie, czyli jako kategoria klasyfikujaca teksty. To kognitywistyczne ujecie wzorca tekstu umozliwilo jego rekonstrukcje uwzgledniajac kontekst uzycia a przy tym tez i jego rozwoju na przestrzeni XIX wieku. Analiza empiryczna pokazala, ze obecnosc wszystkich konstytutywnych czesci skladowych wzorca tekstu takich jak nazwa stowarzyszenia, cel i srodek stowarzyszenia, czlonkowstwo, organizacja stowarzyszenia, walne zgromadzenie i obwieszczenie decyzji zgromadzenia stwierdzic mozna dopiero w drugiej polowie XIX wieku. Powodem tego jest konsekwentny rozwoj korzystnych dla spoleczenstwa obywatelskiego czynnikow politycznych i gospodarczych oraz rozwoj prawodawstwa.