«Juan Zelaia Saria», Kulturaren Aldeko Euskal Fundazioak eta Pamiela Argitaletxeak eratua izan da 2001. urtean, euskaraz idatzitako edozein gairi buruzko saiakerak edota iritzi lanak zabaldu eta sustatzeko asmoarekin. Joxe Manuel Odriozolaren lan honek lehenengo deialdiko epaimahaiaren aipamen berezia jaso zuen «... kritika bezalako esparru korapilotsu eta konplejoa ausardiz eta errespetoz jorratzen delako, egilea bera inplikatuz eta sozietate gogoetei emendioak eginez. Euskal eremuetatik abiatuta balio unibertsalak eskaintzen ditu». Euskal kulturgintzaren munduak ere badu bere intelligentsia hainbat arlo eta sailetan banatua. Eragile intelektual hauek, berez duten eginkizun kultural zehatzaren mugak gaindituz, egungo euskal gizartean gori-gori dauden zenbait gai eta auziren inguruan beren iritzi eta jarrera azaldu izan dute behin baino gehiagotan. Besteak beste, globalizazioa, nazionalismoa edo identitatea izan daiteke hizpide pentsalari hauen aho-lumetan. Baina, zer eta nola pensatzen dute Euskal Herriaren iragana, ordina eta etorkizuna errotik baldintzatu eta zer-nolakotzen duten gai arantzatsu horien gainean? Pentsaera horren lekuko izan nahi luke liburuska honek.
